Ümummilli Liderimizin siyasi yolunun uğurlu davamı Naxçıvanın ötən dövr ərzində daim irəli getməsini təmin edib. Muxtar diyarımızın ölkənin ən öndə gedən regionlarından birinə çevrilməsi, blokada şəraitində belə davamlı sosial-iqtisadi inkişafa nail olunma tendensiyasını gündəmə gətirib. İcrası uğurla reallaşdırılan ardıcıl Dövlət proqramları sayəsində Naxçıvan artıq enerji və keyfiyyətli məhsul ixracatçısı, beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edən və Şərqlə Qərbi bir-birinə qovuşduran mühüm coğrafi məkan kimi dünya turizminə öz töhfəsini verən inkişaf etmiş diyar kimi tanınır. Bu gün artıq Naxçıvan Muxtar Respublikası dedikdə davamlı və dayanıqlı inkişaf yolunda olan, ixrac imkanlarını hər il daha da artıran müasir bir diyar göz önünə gəlir. Muxtar respublika artıq investorların diqqətini cəlb edən böyük iqtisadi potensiala çevrilib.
Muxtar respublikada sahibkarlığa göstərilən diqqət və qayğının nəticəsi olaraq yeni istehsal müəssisələrinin fəaliyyətə başlaması, mövcud istehsal müəssisələrinin yenidən qurulması istiqamətində aparılan uğurlu islahatlar bu sahənin sürətli inkişafına zəmin yaradıb. Bir faktı da qeyd etmək yerinə düşər ki, hazırda muxtar respublikada məşğul əhalinin 85,3 faizi qeyri-dövlət sektorunda çalışır. Sənaye sahəsində məhsul istehsalının 73,2 faizi, əsas kapitala vəsait qoyuluşunun 45,5 faizi, rabitə xidmətinin 68,5 faizi, kənd təsərrüfatının 99,9 faizi, ticarət və ictimai iaşə xidmətinin isə 99,4 faizi özəl bölmənin payına düşür ki, bu da çox yüksək göstəricilərdir.
Yaradılmış münbit şərait bu gün ticarət əlaqələrinin genişlənməsinə, yüksəkkeyfiyyətli, beynəlxalq standartlara cavab verən yerli istehsal məhsullarının dünya bazarlarına çıxarılmasına imkan verir. Məhz bunun nəticəsidir ki, muxtar respublikada rəqabətqabiliyyətli, yüksək alıcı rəğbəti qazanan məhsullar istehsal olunur.
Müasir dövrdə iqtisadi inkişafın mühüm göstəricilərindən biri xarici ticarət hesab edilir. Məhsul və xidmətlərin ixracı hesabına əhali rifahının təmin olunması günümüzdə iqtisadi siyasətin əsas hissələrindən birini təşkil edir. Nəticədə, yerli imkanlar hesabına istehsal olunan məhsullar və göstərilən xidmətlər yüksək alıcılıq qabiliyyətinə malik olur. Bütün bunlar isə diyarımıza valyuta gəlirlərini artırır. Bu baxımdan hazırkı dövrdə muxtar respublikamızdan xaricə göndərilən ixracyönümlü mal və xidmətlər sosial-iqtisadi inkişafa mühüm töhfələr verir. Nəzərə alaq ki, əvvəllər ilk mərhələdə keyfiyyətli məhsul istehsal etməklə əhalinin tələbatını ödəmək əsas şərt idisə, bu gün həmin məhsulların rəqabət qabiliyyətini artırmaqla ixracına nail olmaq qarşıda duran əsas vəzifələrdən biridir. Türkiyə, İraq, Gürcüstan və digər ölkələrə muxtar respublikadan dəri, mebel, daş və beton məhsulları, sement, gips və gips lövhələr, mineral sular, vafli məmulatları və bir çox məhsul ixrac edilir. Təkcə cari ilin yanvar ayında muxtar respublikanın xarici ticarət dövriyyəsi 7 milyon 421 min 180 ABŞ dolları təşkil edib. Xarici ticarət dövriyyəsinin 388 min 820 ABŞ dollarını ixrac, 7 milyon 32 min 360 ABŞ dollarını idxal təşkil edib və 6 milyon 643 min 540 ABŞ dolları dəyərində mənfi saldo yaranıb.
Sistemli tədbirlər nəticəsində Naxçıvanda istehsal olunan məhsulların ixrac imkanlarının artması ilə yanaşı, iqtisadi əlaqələr də genişlənib. Qarşılıqlı razılaşmaya əsasən muxtar respublikada istehsal edilən və ya belə potensiala malik bəzi sənaye və kənd təsərrüfatı məhsullarına Türkiyə Respublikasına sərbəst ticarət imkanının verilməsi ixrac potensialımızı daha da gücləndirib. Bu gün Naxçıvan məhsullarına xarici marağın artmasının nəticəsidir ki, qardaş Türkiyə Respublikasında Naxçıvan məhsullarının satışı mağazaları fəaliyyət göstərir. Muxtar respublikada ixrac potensialının artırılmasında, investisiya imkanlarının genişləndirilməsində, potensial tərəfdaşların tapılmasında və birgə əməkdaşlıq layihələrinin həyata keçirilməsində sahibkarlara dəstək verilir. İstər ölkəmizdə, istərsə də xaricdə keçirilən mühüm iqtisadi tədbirlərdə, o cümlədən biznes forumlar, sərgilər, seminar və konfranslarda naxçıvanlı sahibkarların iştirakı təmin edilir.
Muxtar respublikada sahibkarlıq fəaliyyəti və ticarət üçün yaradılmış münbit şəraitin nəticəsi olaraq xarici ticarət əlaqələrinin coğrafiyası daha da genişlənib. Bu mənada, son illər tətbiq olunan ailə təsərrüfatları modelinin uğurlarından da bəhs etmək yerinə düşər. Muxtar respublika iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı təşkil etdiyindən əməkqabiliyyətli əhalinin böyük bir hissəsi kəndlərdə məskunlaşıb. Kəndlərdə ailə təsərrüfatlarının yaradılması nəticəsində iş üçün şəhərə üz tutanlar elə yaşadıqları yerdə öz məşğulluqlarını təmin edə bilirlər. Bu isə ailə təsərrüfatçılığının, başqa sözlə desək, mikrosahibkarlığın inkişafına, eləcə də daxili bazarın yerli məhsullarla təmin edilməsinə və ixracyönümlü məhsulların istehsalının həcminin artmasına stimul yaradır.
Hər hansı bir müstəqil dövlətin iqtisadi gücü, hər şeydən əvvəl, onun enerji təhlükəsizliyindən asılıdır. Çünki enerji asılılığı olan yerdə nə sənayenin, nə də ki digər sahələrin inkişafından söz gedə bilər. Dönüb geriyə, müstəqilliyimizin ilk illərinə baxsaq, sənaye, xüsusilə enerji asılılığı cəhətdən zəif bir mənzərənin şahidi olarıq. O illər muxtar respublikamızın enerji sarıdan günümüzdən fərqli olaraq tamamilə idxaldan asılı bir dövrü idi. Ancaq günümüzdə daxili tələbatımızı ödəyib, enerjini ixrac edib və ondan da gəlir qazana biliriksə, heç şübhəsiz, bu, aparılan güclü iqtisadi siyasətin nəticəsidir. Bu gün muxtar respublikanın əlverişli iqlim şəraiti və coğrafi mövqeyi ekoloji cəhətdən təmiz, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəyə geniş imkanlar açır. Alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında, energetika sektorunda davamlı inkişafı təmin edib, bu sahədə müasir infrastruktur yaradılıb. Hazırda muxtar respublikada günəş və su elektrik stansiyalarında istehsal olunan elektrik enerjisi ümumi istehsalın 60-70 faizini təşkil edir. Bir sözlə, hidroenerji resurslarından və Günəş enerjisindən səmərəli istifadə muxtar respublikada enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə yanaşı, qonşu ölkələrlə enerji mübadiləsi aparmağa da imkan verir. Bu gün Naxçıvan artıq qaranlıqda çırpınan, qonşudan gələn enerjiyə göz dikən bir məkan deyil. Bu gün artıq Naxçıvan istehsal etdiyi enerjini xaricə çıxarmaq imkanlarına malik zəngin bir diyardır.
Ümumiyyətlə, Naxçıvanın dünənindən bu gününə baxdıqda əldə olunan uğurları bütün sahələr üzrə müqayisə etmək mümkündür. Buradan isə belə nəticəyə gəlmək olar ki, əzmkarlıq, xalq və Vətən sevgisi qarşısıalınmaz qüvvədir və bu qüvvə xəyalını belə çətinliklə qurduğumuz bütün arzularımızı reallığa çevirib. Bir anlığa dönüb geriyə baxanda, müstəqillik illərimizin ilk dövrlərindən başlayaraq Naxçıvanın yaşadığı çətin, imtahan dolu günlərinin arxada qaldığını görəndə bir daha dərk edirik ki, bugünkü mənalı və rifah dolu həyatımızı dəyərləndirməliyik. Ümumilikdə isə həqiqət budur ki, Naxçıvan tarixin heç bir dövründə belə güclü və iqtisadi qüdrətə malik bir məkan olmayıb. Ulu diyar indi uzun bir yolu qısa zamanda addımlayan, gündən-günə çiçəklənən bir regiona çevrilib.
Gülcamal TAHİROVA
