NAXÇIVAN :

04 Aprel 2025, Cümə

Yallı bu torpaqda ayaq tutub, bərkiyib

...

Şərur deyəndə ilk ağlımıza gələn yallı olur. Bu qədim torpağın əsrlərlə yaşatdığı və simvolu halına gəlmiş yallı. Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyli Şəruru “Azərbaycan folklor mədəniyyətinin beşiyi” adlandırırdı. Xalq artisti Əminə Dilbazi isə xatirələrində yazırdı: “Yallı mənbəyimiz Naxçıvanda – Şərur torpağındadır”. 
Şərurun barlı bağlarında, bərəkətli torpaqlarında da sanki yallının səsi duyulur. İnsanlar əl-ələ verib, zəhmət çəkib, torpaqdan min bərəkət hasil edirlər. Zəhmətin, birliyin, qarşılıqlı yardımlaşmanın, torpağa bağlılığın rəmzi əlamətləri folklora da yansıyıb. Beləcə, yallı bu torpaqda ayaq tutub, bərkiyib, məktəb yaranıb: yallı məktəbi. 
Şərur Mədəniyyət Sarayının önündən bir səs ucalır. Bu səsə yoldan ötənlər ayaq saxlayıb tamaşa edir. Yaşlılardan ibarət “Nurani” Yallı An­samblının nuraniləri ağır-ağır yallı gedir – “İrəvani” yallısı. Hər elementində bir məna, bir estetik zövq, bir millilik, tarixilik və birlik var. Şərur Xalq Yallı Ansamblı həm də Qərbi Azərbaycan yallılarını yaşadır. Biz bu yallını 2023-cü ildə Naxçıvanda keçirilən “Qərbi Azərbaycana qayıdış” konqres-festivalında da izlədik. Ruhumuzu ovsunlayan “İrəvani” yallısını “Nurani”nin ifasında izləmək ayrı zövq verirdi insana. 
Milli irs məhz belə qorunur. Böyükdən-kiçiyə. Səhnəyə gənclərdən ibarət Şərur Xalq Yallı Ansamblı çıxır. Dərələyəzin “Ələyəz” yallısı ilə. Yenə səs ərşə qalxıb, insanın ruhuna birlik, mübarizlik, qayıdışa inam hissini qatır. Bir zamanlar Şərur-Dərələyəz qəzası İrəvan quberniyasının tərkibində olub. Qədim Azərbaycan torpaqlarında adət-ənənələr, folklor nümunələri də təbii olaraq yanaşı inkişaf edib, qorunub. Dərələyəz torpaqları, İrəvan mahalı tarixi gedişatda ermənilərin fitnəsi ilə qəsb olunsa da, öz tarixi torpaqlarından deportasiya olunanlar milli irsi abidə kimi qoruyub yaşadıblar. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində və daha çox qonşu Naxçıvanda məskunlaşan qərbi azərbaycanlılar el şənliklərində, müxtəlif mərasimlərdə adətlərini yaşatmaqla yeni nəslə ötürüblər. Və budur, biz bu gün yallının beşiyi Şərurda Qərbi Azərbaycana məxsus el yallılarını böyük şövq və sevgi ilə izləyirik. Şərur Xalq Yallı Ansamblının bədii rəhbəri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Əfsər Novruzov deyir ki, ötən il Batabatda keçirilən “Qərbi Azərbaycana qayıdış” festival-konqresində kollektivin ifası rəğbətlə qarşılandı. Gələn qonaqlar da yallı gedənlərin sıralarına qoşuldu. Bu festival həm də sarsılmayan birliyimizin göstəricisi idi. Hamı bir oldu, birlik oldu. Bu şənliyin, əzəli yurd yerlərimizə çağırışın sədaları, əlbəttə  ki, dağların o biri üzündə də əks-səda verdi... 
Repertuarımızda olan “Ağbaba”, “İrəvani”, “Ələyəz”, “Qənimo”, “Hoynəri” yallılarıdır. Təbii ki, yeniləri də əlavə olunacaq. Məqsədimiz Qərbi Azərbaycan yallılarını yaşatmaq və təbliğ etməkdir. Qərbi Azərbaycan yallılarını sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Rauf Bəhmənli nota köçürüb və bizə də təqdim edib. Həmin notlar əsasında kollektiv çalışıb. Mənim özümün də ata-babalarımızdan yaddaşımda qalanlar var idi. Beləcə, birgə əməyin nəticəsi olaraq biz bu yallıları meydana çıxardıq və festivallarda da yüksək qarşılandı. Qarşıda duran əsas məqsədlərdən biri erməni plagiatına məruz qalmış yallıları da repertuara daxil etməkdir. 
Bu qayıdış bir başqa olacaq. Silahla, topla, atəş səsləri ilə deyil, gül-çiçəklə, musiqi sədaları və yallı ilə... Bu gün Şərurda səsi ərşə bülənd olan yallı havaları İrəvanda, Dərələyəzdə, Göyçədə eşidiləcək. Yallının sıralarında birləşən əllər kimi birlik olduqca, qayıdışımız da bir o qədər tezləşəcək... 

Ruhiyyə RƏSULOVA

Nəşr edilib : 22.03.2025 12:10