İş otağımızın pəncərəsindən gözəl bir mənzərə açılır. Bu “Təbriz” mehmanxanasıdır. Neçə illərdir ki, qarşısından ötüb keçdiyim möhtəşəm binaya dəfələrlə getmək istəmişəm. Nəhayət, bu yaxınlarda mehmanxanada oldum. 13-cü mərtəbəyə qalxıb qoca Şərqin qapısını, günü-gündən gözəlliyə qovuşan paytaxt şəhərimizi seyr etdim. Masamın üstündə dəftər-qələmimdən başqa armudu stəkanda Ordubad limonu salınmış pürrəngi çay da var. Buradan paytaxt şəhərimizin füsunkar gözəlliyinə baxır, rəssam, kosmonavt Leonovun sözlərini xatırlayıram: “Dünyanın harasına gedirəmsə, orada kosmosdan Yer kürəsinin göründüyü rəngdə olan ərazini müəyyən etməyə çalışıram. Bu vaxta qədər həmin yeri tapa bilməmişdim. Buraya gələndə gördüm ki, kosmosdan baxanda Yer kürəsi Naxçıvanın rəngində görünür. Yer kürəsi Naxçıvanın şaftalı çiçəyinə bənzəyən çəhrayı rəngdədir”.
Otağın pəncərəsinə yaxınlaşır, uzaqdan xan Arazın həzin-həzin axdığını görürəm. 

    Araz, Araz, can Araz,
    Sultan Araz, xan Araz.

Qış fəslinin soyuğundan çılpaqlaşan ağacların arasından şəhərimizin hüsnünə yaraşıq verən tarixi tikililərin sanki mənə səsləndiyini duyuram. Şərqdə qadın şərəfinə ilk dəfə ucaldılmış əzəmətli Möminə xatın türbəsini görürəm. Memar Əcəminin naxışları ilə bəzədilmiş bu əsrarəngiz türbə əsrlərdən boylanan qadın ləyaqətinə hörmətin ifadəsidir. Onun sol tərəfində isə XVIII əsrə aid olan Xan sarayı yerləşir. Saray Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi üslubunda tikilmişdir. Bu möhtəşəm tarixi yadigar XX əsrin əvvəllərinə qədər Naxçıvan xanlarının yaşayış evi olmuşdur. 
Müasirliklə keçmişin vəhdətini özündə ehtiva edən bir bina da diqqətimi çəkir. Bu gün muxtar respublikada keçirilən müxtəlif beynəlxalq və yerli tədbirlərə ev sahibliyi edən bu saray şəhərimizin ən gözəl ünvanlarından biridir. Yəqin ki, oxucularımız da söhbətin hansı ünvandan getdiyini hiss edir. Bu, müstəqil Azərbaycanımızın qurucusu və memarı Ulu Öndərimizin adını daşıyan Heydər Əliyev Sarayıdır. Diqqətimi daha bir məqam cəlb edir. Mehmanxananın sağ tərəfi boyu uzanan Heydər Əliyev prospektində və “Təbriz” küçəsində görünən insanlar, müxtəlif markalı avtomobillər qədim şəhərin qaynar həyatından soraq verir.
Mehmanxanadan paytaxt şəhərimizi seyr edərkən gözümüz daha bir ünvanda dayanır: Zəfər parkı. 30 il işğal altında qalan Qarabağ torpaqlarının Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin iradəsi və rəşadətli ordumuzun şücaəti sayəsində azad olunmasının şərəfinə ucaldılmış bu park şəhər sakinlərinin qürur, sonsuz minnətdarlıq və ehtiramla ziyarət etdiyi müqəddəs məkanlardan biri, bugünkü gənclərimiz üçün örnək ziyarət yeridir. 
Şəhərimizə gözəllik bəxş edən ehtişamlı qala divarları bizə şanlı keçmişimizi xatırladır. Bu isə “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksinin divarlarıdır. El arasında “Köhnəqala” kimi tanınan bu tarixi yer vaxtilə şəhərin yağılardan müdafiəsi üçün tikilib. Son illər burada da yenidənqurma tədbirləri həyata keçirilib, kompleks naxçıvanlıların və buraya gələn qonaqların əyləncə və istirahət guşəsinə çevrilib. 
Naxçıvanqalanın ətrafında isə firuzəyi günbəzləri və minarələri ilə göylərə ucalan  Heydər məscidi dayanır. Bu məscid də son illərin quruculuq ərməğanlarından biri, naxçıvanlı və həm də qədim yurdumuza qonaq gələn dindarların üz tutduqları müqəddəs məkandır. 
Firuzəyi rəngli günbəzlərin fonunda bir abidə də diqqətimi cəlb edir. Bu türbədə Nuh Peyğəmbərin dəfn edildiyinə inanılır. Dünya tufanı zamanı bu əraziyə gələn, bəşəriyyətin ikinci atası sayılan Nuh Peyğəmbərin gəmisi əfsanəvi Haçadağa toxunur. Bəhs etdiyim abidə Naxçıvan şəhərində Naxçıvanqala ərazisindəki arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar edilib. Realist rəssam Bəhruz Kəngərlinin bu türbə ilə bağlı işlədiyi rəsm əsəri bu gün də öz dəyərini saxlayıb. 
“Təbriz”in yaxınlığında isə daha bir inanc yeri olan Came məscidi yerləşir; 1918-ci il soyqırımlarında məscidin ermənilər tərəfindən müəyyən hissəsi top atəşi nəticəsində dağıdılsa da, bu gün artıq ikinci həyatını yaşayır; bu tarixi tikili həm də şəhərə öz görkəmi ilə yaraşıq verir. 
Bir az da göz gəzdirdikdən sonra əbədi qardaşlığımızın simvollarından sayılan Kazım Qarabəkir Paşa məscidini görürəm. Qarabəkir Paşa 1918-1919-cu illərdə Naxçıvanın erməni qəsbkarlarından xilas edilməsində böyük mərdlik və şücaət göstərmişdir. Məhz onun şərəfinə də adını daşıyan bu tarixi tikili ucaldılmışdır. 
Seyr etdiklərim bir anlığa mənə kiçik yaşlarımda gördüyüm Naxçıvanı yada salır. Uşaq hafizəmdə yaşayan ovaxtkı Naxçıvanla bugünkü Naxçıvanı heç müqayisə belə etmək olmaz. Hər addımı gözoxşayan qədim diyarımız bu gün ölkəmizin ən gözəl və sakit məkanlarından biridir. İnsanlarının səmimiyyəti və qonaqpərvərliyi buraya turist axınını da xeyli gücləndirib. Turistlərin maraq göstərdiyi məkanlar sırasında dini məkanlar da az deyil. 
Budur, naxçıvanlıların dini inanclara ehtiramını ifadə edən daha bir nümunə – İmamzadə binası. Şəhərin cənub-qərb hissəsində yerləşən bu türbə XVIII əsrə aid tarix-memarlıq kompleksidir. İmamzadənin meydana gəlməsini Səfəvilər dövrünə aid edirlər. 
Mehmanxananın həyətində insanların istirahəti üçün yaradılan parkda bir heykəl görünür: bu heykəl Dədə Qorqud heykəlidir. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının 1300 illiyi şərəfinə 1999-cu ildə ucaldılıb. Müəllifi Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi Elman Cəfərlidir. 
Olduğum məkanın tam qarşısında, Dədə Qorqud heykəlinin yanında isə XVIII əsrin ortalarında Şərq memarlıq üslubunda inşa edilən İsmayılxan hamamı görünür. Bu tarixi tikili bərpadan sonra günbəzləri qızılı metalla üzlənmiş və sanki yerdən Günəşlə salamlaşaraq bərq vurur. 
Sadaladığım bu tarixi və müasir tikililərin fonunda, təbii ki, Naxçıvanın əzəmətini özündə təcəssüm etdirən, Nuh gəmisinin çırpılaraq haçaladığı Haçadağ zirvəsi görünür. Sanki şəhəri bağrına basaraq tarix yaddaşımıza şahidlik edir. 
Gözəl yurdumuzu seyr etdiyim “Təbriz”dən çıxarkən şair Elxan Yurdoğlunun Naxçıvana həsr etdiyi “Naxçıvan dastanı”ndan bir neçə misra yadıma düşür:

    Mənim tarixlərə şahidlik edən
    Qocaman şəhərim gəncləşir hər gün.
    Hər səhər şeirimə bir misra verir,
    Ruhumu oxşayır şəhər büsbütün.

“Təbriz”dən gördüklərim mənə Azərbaycanın qurucusu və memarı Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin sözlərini xatırladır: “Naxçıvan artıq 1991-92-93-cü illərdə olan Naxçıvan deyil. Naxçıvan indi tamamilə başqadır. Naxçıvanlılar özlərinin dəyanəti, dözümlülüyü, qüdrəti, cəsarəti və mənəvi saflığı ilə bu haqqı qazanıblar...
 ...İndi Naxçıvan böyük inkişaf yoluna düşübdür”.

 Aidə İBRAHİMOVA