Naxçıvanın Bakıdakı Daimi Nümayəndəliyi doğma yurdumuzun layiqli təmsilçisidir

Bu günlərdə Bakıda olarkən paytaxtımızda yaşayan və fəaliyyət göstərən hər bir naxçıvanlının üz tutduğu ünvana – Bakı şəhərindəki Naxçıvan Muxtar Respublikasının Daimi Nümayəndəliyinə yollandım.  Məqsədim nümayəndəliyin fəaliyyəti ilə maraqlanıb onu oxuculara təqdim etmək idi. Üçmərtəbəli yaraşıqlı binaya daxil olarkən özümü ulu Naxçıvanımızın hüdudları daxilində, doğma bir məkandaymış kimi hiss etdim. Doğrudur, gözəl və müasir Bakı ölkəmizin paytaxtı kimi hər birimizin baş tacı, doğma şəhərimizdir.  Buna baxmayaraq, təhsilimlə əlaqədar 1 aya yaxındır, Naxçıvandan ayrı düşdüyümdən doğma diyarım üçün yamanca darıxdığımı etiraf etməliyəm. Bəlkə də, buna görədir ki, Daimi Nümayəndəliyin binasına daxil olduğum anda qədim və müasir Naxçıvanın qəlbimdə tamam başqa məhəbbət dolu yer tutduğuna bir daha əmin oldum. İlk andan kollektivin məni gülərüz, səmimi qarşılaması və mehriban münasibəti məndə xoş təəssürat oyatdı. Əmin oldum ki, burada Daimi Nümayəndəliyin rəhbəri və onun müavini ilə yanaşı, sektorlar üzrə fəaliyyət göstərən bilikli, savadlı, təcrübəli gənclər də paytaxtımızda doğma Naxçıvanımızı layiqincə təmsil edirlər. Əməkdaşlarla qısa tanışlıqdan sonra Daimi Nümayəndəliyin rəhbəri Bəxtiyar Əsgərovla görüşümüz isə daha yaddaqalan oldu. Bəxtiyar müəllimlə söhbətimizə bu qurumun fəaliyyət istiqamətləri barədə başladıq.

Hər kəsə bəllidir ki, turistlər, adətən, hər hansı bir ölkəyə və ya şəhərə səfər edərkən əvvəlcə muzeylərə üz tutur, onların ilk təəssüratları həmin mədəniyyət ocaqlarından başlayır. Bu baxımdan muzeylər təmsil etdikləri diyarın dünənini bu günə daşımaqla yanaşı, həm də turizmin inkişafına öz müsbət təsirini göstərir. Elə muxtar respublikamıza üz tutan qonaqların qayıtdıqdan sonra sosial şəbəkələrdə, müxtəlif qəzet və internet portallarında paylaşdıqları fikir və fotolar, heyrətedici təəssüratlarını ifadə edən sözlər də bunu deməyə əsas verir.

Ötən günlərdə “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində keçirilən ənənəvi “Arıçılıq məhsulları – bal festivalı”nda iştirak edirdim. Bölgələrimizdə fəaliyyət göstərən ailə təsərrüfatçılarının festivala çıxardıqları tonlarla, çeşid-çeşid, keyfiyyətli bal və digər arıçılıq məhsullarının sorağına muxtar respublika sakinləri ilə yanaşı, yerli və xarici qonaqlar da gəlmişdilər. Həmsöhbət olduğum turistlər diyarımızın müasir inkişafı, təmiz havası, turizm imkanları və keyfiyyətli məhsullarından razılıqla danışırdılar. Bunun nəticəsidir ki, bal istehsalçılarının istifadə etdikləri məhsullar bir zamanlar alıcısını gözləyirdisə, indi bu məhsulların satışa çıxarılması üçün geniş imkanlar mövcuddur. Hətta Naxçıvan balının sorağına xarici ölkələrdən də gəlirlər. Elə buna görə də festivala çıxarılan balın, demək olar ki, hamısı satılır. Türkiyəli turistlərdən biri ilə söhbət zamanı dedi ki, hər il bu festivalın keçiriləcəyi günü səbirsizliklə gözləyirəm. Bu festivalların əksəriyyətində olub illik bal tədarükümü artıq buradan əldə edirəm. 

“Zirvə” kitab evindən reportaj 

Bilik xəzinəsinin qapılarını üzümüzə açan kitabların insanların mənəvi inkişafında, onların şəxsiyyət kimi formalaşmasında, dünyagörüşünün zənginləşməsində necə mühüm rol oynadığını hamımız yaxşı bilirik. Kitab oxumağın faydasını hamı dərk edir, ancaq hər kəs bundan yetərincə yararlanmağı bacarmır. Buna görə də mütaliə mövzusu vaxtaşırı olaraq televiziya və radioda, mətbuatda əsas müzakirə predmetinə çevrilir. Kimisi gənc nəslin mütaliəyə marağının azlığından, kimisi Azərbaycan dilində lazımi ədəbiyyatların olmamasından gileylənir, kimisi də əksinə, mütaliəyə maraq göstərənlərin sayının getdikcə artdığını düşünür. Bu müzakirələrdə hər kəsin özünəməxsus cavabları və yanaşma tərzi olur. Biz isə bu məsələləri bu dəfə, necə deyərlər, “ilk əldən” – kitab mağazasından araşdırmağa çalışdıq. Məqsədimiz hazırda muxtar respublikamızda mütaliəyə marağın hansı səviyyədə olması idi. Bu düşüncə ilə üz tutduq Naxçıvan şəhərində yerləşən “Zirvə” kitab evinə.

Çinar ağacları nədənsə xüsusi diqqətimi çəkir. Bilmirəm, minlərlə il yaşamasına, hündür və əzəmətli olmasına, yoxsa özünəməxsus formada olan yarpaqlarına görəmi? Çinarı, adətən, dözüm, uzunömürlülük rəmzi kimi dəyərləndirirlər. Mən isə “xatirələr ağacı” adlandırıram çinarı. Qocaman çinar ağacı kölgəsi ilə, sadəcə, insana sərinlik və rahatlıq bəxş etmir. Bu kölgə məni həm də dərin xatirələrə qərq edir.
Elə xoşlayıram ki, çinar altında saat­larla oturub xəyala dalmağı. Bir azdan yarpaq tökümü başlayacaq, bu qoca çinarın yarpaqları da həzin-həzin süzülərək ana torpağın qoynuna pənah aparacaq. Həyat da belə deyilmi?! Ulu Yaradanın verdiyi ömür ağacımızdan neçə-neçə yarpaqlar qopub düşür, nələrisə itiririk. Amma ümidimizi itirmirik, saralan yarpaqların yerində yamyaşıl yeni ümidlər cücərir. Elə çinarın yarpaqları kimi. Onun da üzərindəki damarlarda sanki bir “ümid” axır – mənim yerimə yenisi gələcək deyə. Ötən payız qucaqlaşıb pıçıldaşan xəzəl səsini baharda yaşıl yarpaqlardan zövq alan quşların səsi əvəz etdiyi kimi.
Min illərin yorğunluğunu üzərində saxlayan qoca çinar nə qədər dözümlü olsa da, onun yarpaqları çox kövrəkdir. Bəlkə də, elə çinarın qocaldığını görüb bir azdan saralıb-solacaq, sonda sərt budaqlardan ayrılaraq quru xəzələ çevriləcək. Bəli, min illər boyunca qocaman çinar yerində qalır, dəyişən isə hər il təzələnən yarpaqlar və yaşlaşdıqca onun bağrına iz salan qırışlar olur. Hə, bir də çinarın canlı şahidi olduğu dövr və insanlar dəyişir. Xalq şairi Səməd Vurğunun təbirincə desək:

Qədim oğuz-türk tayfalarının yaşayış məskəni olan Kəngərli yurdu tarixi-arxeoloji abidələri ilə yanaşı, xalqımızın mənəvi inanc yeri olan ziyarətgahları ilə də zəngindir. XVIII əsrin türk səyyahı Övliya Çələbinin yazdığı “Səyahətnamə” kitabında göstərilir ki, təkcə qədim Qarabağlar şəhərində 70-ə yaxın məscid, pir və ziyarətgahlar olub. Yaşlı adamların dediyinə görə, sovet dönəmində həmin ziyarətgahların bir çoxu dağıdılıb, kərpicləri sökülərək rus zabitləri üçün binalar tikilib. Ancaq xalq tərəfindən qorunub saxlanılan bəzi ziyarətgahlar var ki, bu gün də əhali həmin yerləri ziyarət edir.
Rayondakı ziyarətgahlardan ən qədimi Qarabağlar kəndindəki Asnı piridir ki, onun yaranma tarixi eramızdan əvvəl I minilliyə dayanır. Deyilənə görə, bu pirin yaxınlığında olan eyniadlı bulaq uzaq Göyçə gölünün suları ilə əlaqədardır. Belə rəvayət edilir ki, keçmiş vaxtlarda Qarabağlar (Qalaçıq) şəhərinə, uzaq Göyçə mahalından bir tacir karvan ilə daşduz aparmaq üçün Naxçıvana gedən vaxt Qalaçıqdakı bazarda dayanmalı olur. O, bir şəxsin əlində özünün əvvəllər itirdiyi naxışlı əlağacını görərək tanıyır və sevincək on il əvvəl başına gəlmiş hadisəni xatırlayır. Həmin tacir Göyçə gölündən qayıqla keçən zaman qəflətən yaranan tufan nəticəsində qayıq çevrilir və tacir çətinliklə canını qurtarır. Tacir mallarından çox qaraağacdan yonulmuş naxışlı əlağacının suda batmasına heyifsilənir. 10 ildən sonra tacir özünün əlağacını qalaçıqlı şəxsdə gördükdə çox sevinir. Ağacın onun olduğunu sübut etmək üçün yivli baş hissəsini burub açır və içərisində gizlətdiyi qızıl sikkələri yerə tökür. Camaat təəccüblənərək tacirin əlağacı ilə qızıllarını özünə qaytarır. Tacir isə ­halallıq kimi qızılların yarısını itmiş əlağacını tapan şəxsə verir və onu haradan tapdığını soruşur. Həmin şəxs isə əlağacını təpədəki Asnı bulağından tapdığını söyləyir. Bu əhvalatı eşidən qalaçıqlılar (qarabağlarlılar) Asnı bulağını Allahın möcüzəsi kimi müqəddəs bilib oranı pirə çevirirlər. Tacir isə həmin qızıllarla Asnı bulağında min baş erkək qurbanlıq quzu kəsdirməklə əhaliyə ehsan verir. O dövrdən bu günədək bu yer insanların mənəvi inanc yerinə çevrilib. Pirin ətrafında həmərsin, yemişan kolları, cır armud, alma, alça kimi meyvə ağacları var. Buradakı həmərsin kollarının budaqlarına rəngli parça bağlamaq ziyarətçilərin istəyi, arzusu, niyyəti ilə bağlıdır. İnanırlar ki, bununla onların niyyətləri qəbul olar. Yaxınlıqdakı Asnı pirində isə orta əsrlərə aid iki məzar yerləşir. Epiqraflar tərəfindən məzarların üzərindəki sinə­daşlarının yazılarının oxunması nəticəsində tədqiqatçılar bu məzarların XIV əsrə aid olması qənaətinə gəliblər.

Maraq və həyəcanla çıxdığımız yolun uzaq olmasına baxmayaraq, heç də yorğun deyilik. Əksinə, seyrinə daldığımız mənzərələr – xəfif əsən küləyin mehindən dəniztək dalğalanan, yamyaşıl  çəmənliklərə naxış salan rəngarəng çiçəklər, zümrüd rəngli, gözyaşıtək saf bulaqlar insanın ruhuna rahatlıq bəxş edir. Gedəcəyimiz ünvana yaxınlaşdığımızı yol qət etdikcə sərinləyən havadan da bilirik. Çünki bu yerlər yayın ən qızmar çağında belə, uca zirvəsindən qarı əskik olmayan Gəmiqayanın qoynuna sığınan yurd yeridir. Bəli, bura Ordubad rayonunun Ələhi kəndidir. İlin bu vədəsində yaşıllıq və onun üzərinə əlvan xalı kimi sərilən çiçəklərdən də əbəs yerə bəhs etmədim. Çünki bu səfalı məkanda arandan fərqli olaraq hələ də yazın ətri duyulmaqdadır.

Əyriçayın sol sahili, Qapıcıq dağının ətəyində yerləşən bu kəndin adı “çökəklik” mənasına uyğun gəlsə də, yaşayış məntəqəsi indi öz inkişafının zirvəsindədir. Dağların əhatəsində yerləşən kəndə daxil olarkən gördüyümüz mənzərə – bir tərəfi qədim tarixə malik əfsanəvi yurd yeri Gəmiqaya, bir tərəfi yay fəslinin qızmar çağında könüloxşayan başıqarlı dağlar, min bir dərdin dərmanı yeraltı mineral bulaqlar, yolboyu kəndə gələnləri salamlayan meyvə ağacları, nadir ağaclar diyarı olan Tillək meşəsinin füsunkarlığı, insanın ruhunu dinləndirən Əyriçayın şırıltısı...

Qədim Şərq müdriklərinin belə bir kəlamı var: “İnkişafa gedən yol təhsildən keçir”. Son illər diyarımızda əldə olunan hərtərəfli inkişaf və tərəqqinin də təməlində məhz müasir və mütərəqqi təhsil sisteminin formalaşdırılması, intellektual gəncliyin yetişdirilməsi dayanır. Bunu bu gün muxtar respublikanın 200-dən artıq təhsil ocağında yaradılan, müasir və innovativ yeniliklərə dayanan şərait, gənclərin savadlı, zəngin dünyagörüşlü və vətənpərvər ruhda böyüməsi üçün mütərəqqi və milli əsaslara söykənən yeni təhsil metodlarından səmərəli istifadə bir daha təsdiq edir. Bununla yanaşı, müəllimlərin müsabiqə yolu ilə işə qəbulunun tətbiqi də təhsildə keyfiyyət amilinin daha da yüksəldilməsinə zəmanət verir. Bütün bunların nəticəsidir ki, uğurlu təhsil islahatlarının əsas göstəricisi olan ali məktəblərə qəbul hər il yüksək nəticələrlə özünü büruzə verir.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev demişdir: “Təhsil sahəsi həyatımızın ən gərəkli, ən mühüm sahəsidir. O, milli məqsədlər, mənafelər əsasında qurulmalıdır”. Ötən əsrin 90-cı illərində Azərbaycan təhsili ulu öndərimizin bu müddəasına əsaslanan islahatlar nəticəsində əsl inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Ulu öndərin uzaqgörən siyasi kursunun layiqli davamçısı olan prezident İlham Əliyevin “Təhsil Azərbaycanın davamlı inkişaf strategiyasının ən öncül istiqamətlərindən biridir” konsepsiyası isə milli təhsilimizin davamlı inkişafını təmin etdi. Müstəqillik illərindən başlayaraq Azərbaycan təhsilində sistemli islahatlar aparılması ilə yanaşı, təhsilə dövlət tərəfindən ayrılan xərclərin həcmi də ölkədəki ümumi iqtisadi inkişafa paralel şəkildə dəfələrlə artırıldı.