Bu barədə düşünərkən istər-istəməz ötən əsrin sonlarında ölkəmizin düşdüyü çətin sosial-iqtisadi şəraiti xatırlamalı olursan. Həmin illərdə yaşanan mürəkkəb ictimai-siyasi hadisələr, SSRİ kimi nəhəng imperiyanın çökməsi ilə yenidən suveren dövlət olmaq hüququnu reallaşdırmaq imkanı qazanan Azərbaycanda hakimiyyətdə olan müxtəlif qüvvələrin səriştəsiz siyasəti olduqca ağır bir vəziyyətin formalaşması ilə nəticələnmişdi. Digər tərəfdən Sovetlər İttifaqına daxil olan ölkələr arasında 70 il ərzində formalaşmış iqtisadi əlaqələrin bir anda pozulması, istehsalın iflic vəziyyətinə düşməsi, intensiv şəkildə dəyişən qiymət indeksi nəticəsində infilyasiya prosesinin dərinləşməsi sosial-iqtisadi böhranı daha da ağırlaşdırmışdı. Eyni zamanda ayrı-ayrı silahlı dəstələrin hakimiyyət uğrunda mübarizəsi, ölkənin siyasi və coğrafi cəhətdən parçalanmaq təhlükəsi ilə üzləşməsi, vətəndaş müharibəsi astanasına gəlməsi, Ermənistanın təcavüzünə məruz qalması, 1 milyondan artıq qaçqın və məcburi köçkün ordusunun yaranması kimi amillər vəziyyəti xeyli ağırlaşdırırdı. Təbii ki, bütün bu məşəqqətli günlərin fonunda işsizlik, yoxsulluq həddinin artması sosial gərginliyi dərinləşdirmiş, infilyasiya prosesini sürətləndirmişdi. 

Keçmişi xatırladıqca bir daha iftixarla bu qənaətə gəlirsən ki, Azərbaycan bu gün əvvəlki dövrlə müqayisə olunmaz dərəcədə dəyişib. Bu inkişaf strategiyasının müəllifi, xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev dövlət quruculuğu fəlsəfəsində əhalinin sosial təminatının daim güclənməsini çoxşaxəli fəaliyyətinin prioritet istiqamətlərindən biri kimi müəyyən edib, bu istiqamətdə məqsədyönlü siyasət həyata keçirməklə yeni ictimai-iqtisadi formasiyada insanların yüksək həyat səviyyəsinin etibarlı təminatına nail olub. Bu baxımdan, sadəcə, bugünkü reallıqlar zəminində Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilən sosial təminat tədbirlərinə nəzər salmaq kifayətdir. Əvvəlcə ölkəmiz üzrə əhalinin sosial rifah halının yüksəldilməsi istiqamətində son illər qəbul edilən mühüm dövlət sənədlərinin bir neçəsinə baxaq.

İlin elə bir vədəsidir ki, indi diyarımızın hər tərəfində canlanma yaranıb, texnikaların səsi təbiətin sakit hüzurunu pozub. Əkin sahələrində, təsərrüfatlarda, tarlalarda, meyvə bağlarında aparılan əkin-biçin işləri, becərmə tədbirləri gələcəyin bol nemətinə, muxtar respublikanın çoxdan əldə etdiyi ərzaq təhlükəsizliyinə bir daha əminlik yaradır. Zəhmət adamlarının bu cür həvəslə işlədiyini görəndə belə bir xalq deyimi yadıma düşür: “Pis torpaq yoxdur, pis əkinçi var”. 

Maşın uca dağların ətəklərində üzüyoxuşa yol aldıqca bu labirint fikirləri öz-özümə düşünərək ətrafımdakı uca dağlara, yal-yamaclara, al-əlvan gül-çiçəklərə, qayalara bürünən mamırlara, arx kənarlarındakı can dərmanı olan bir-birindən şəfalı otlara baxa-baxa irəliləyirik Şərur rayonunun Aşağı Yaycı kəndində yerləşən “Arpaçay” Dövlət Təbiət Yasaqlığına. Budur, artıq yasaqlığın ərazisinə yaxınlaşırıq. Burada bizi qarşılayan mühafizəçi “Şərq qapısı” qəzeti əməkdaşı olduğumuzu öyrəndikdə məmnuniyyətlə bu cənnətməkan əraziyə daxil olmağa icazə verdi. “Arpaçay” Su Anbarının ətrafındakı sıx meşənin füsunkar mənzərəsi, quşların cəh-cəhi, suyun xoş avazı insanın ruhunu dinləndirir. Ulu Tanrı, həqiqətən, diyarımızdan səxavətini əsirgəməyib. Belə gözəlliklərin və nadir nümunələrin isə qorunması ən vacib tədbirlərdəndir. Elə buna görə də qədim diyarımızın ümumi ərazisinin 27 faizini xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri təşkil edir. Halbuki inkişaf etmiş ölkələrdə bu göstərici 10-12 faizə çatır.

Tarixən aqrar diyar kimi tanınan muxtar respublikamızda torpağa mehr-ülfət salanlar bu qiymətli sərvətin qədrini bilsələr də, sovet dönəmində həmin insanlar torpağın səxavətindən lazımınca bəhrələnmək imkanlarından məhrum ediliblər.

Giləmeyvələr içində özünəməxsus dadı, bir çox faydaları ilə seçilən çiyələyi, yəqin ki, xoşlamayan insan tapılmaz. Həqiqətən də, yaz və yay aylarında böyükdən-kiçiyə bu giləmeyvə hər kəsin sevimlisi olur. Buna görə də çiyələk biznesini gəlirli bir iş hesab etmək olar. Babək rayonunun Zeynəddin kəndində çiyələk yetişdirilməsi ilə məşğul olan ailə təsərrüfatının timsalında bunun bir daha şahidi olduq. 

İşimizə və gündəlik həyatımıza aludə olduğumuzdan bəzən ətraf mühitə ciddi nəzər sala bilmirik. Amma hərdən təbiəti seyr etmək və dinləmək lazımdır. Adi bir su şırıltısı, yarpaqların xəfif titrəyişi, qarışıq fikir və düşüncələrimizi alıb götürən həzin meh bizi xəyalən çox uzaqlara aparır. Əzəmətli dağlar, mavi səma, güzgütək göllər, gur səsi ilə hayqıran şəlalələr, könüloxşayan yamyaşıl düzlər insana gözəl duyğular pıçıldayır. Təbiətin xoş avazı ən gözəl melodiya kimi səslənir qulağımızda. Bizi əhatə edən ətraf aləmin, gözəl təbiət mənzərələrinin seyrinə çıxdıqca bu əsrarəngiz gözəl­liklər qarşısında heyrətini gizlədə bilmirsən. Şair qələmi, rəssam fırçası, bəstəkar istedadı acizdir bunları vəsf etmək üçün…

Muxtar respublikada aparılan meliorasiya-irriqasiya
işləri torpağa əsl sahiblik nümunəsidir

Əvvəllər Şərur və ya Sədərək istiqamətinə nə vaxt yolum düşsə, Duzdağ ərazisindən tutmuş Kəngərli rayonunun Qıvraq qəsəbəsinə qədər ərazilərdə yolboyu mənzərələr ürəyimi sıxırdı. Yazı, yaşıllığı sevən biri olaraq quru təpəciklər, cadarlaşmış qupquru düzənliklər mənə, sanki ürək ağrısı bəxş edirdi. Düşünürdüm ki, axı torpaq ruzi-bərəkət mənbəyidir. İnsan və canlılar üçün hava qədər torpaq da həyati önəm daşıyır. Qidalanmağımız və sağlam yaşamağımız üçün nə varsa, torpaq öz qoynunda yetişdirir. Amma su olmadıqdan sonra torpağın nə səxavəti?!

Onun haqqında kültəpəli rəfiqəmdən eşitmişdim. Həmin kənddə yaşayan bir xanımın metal kəsim ustası olaraq çalışması, sözün düzü, məni çox təəccübləndirmişdi. Əslində, heç vaxt şahidi olmadığıma görə inanmamışdım bir xanımın bu ağır və yorucu peşə ilə məşğul olduğuna. Elə bu maraqla da həmin xanımı – Mehparə Məmmədovanı tanımaq üçün üz tutdum onun çalışdığı “Gəmiqaya Sənaye Kompleksi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinə.